I Kraljevina Jugoslavije je pokušavala da kontroliše Islamsku zajednicu i premjesti sjedište reis-ul-uleme iz Sarajeva u Beograd

Tadic_ZilkicTokom 1913. godine u dva maha jednoglasno je izabran reisul-ulema Mehmed Džemaludina ef. Čauševića. Menšuru je Čaušević primio na svečanosti u Carevoj džamiji u Sarajevu 26. marta 1914.

Što se tiče obaveze imenovanja reisu-l-uleme za cijelu državu, vlada Kraljevine SHS (Srba, Hrvata i Slovenaca), nastala 1918. godine, nakon Prvog svjetskog rata, formalno je priznala Džemaludina Čauševića za poglavara svih muslimana u Kraljevini SHS (Srba Hrvata Slovenaca), ali mu nije dozvoljavala da ima bilo kakvog utjecaja na vjerske poslove izvan BiH.

Reorganizacija Islamske zajednice i njeno stavljanje pod kontrolu ministarstva pravde, izvedena je zakonom o Islamskoj Zajednici Kraljevine Jugoslavije od 31. januara 1930.
kralj
Zakonom je stavljen van snage „Statut za autonomnu upravu islamskih vjerskih i vakufskomearifskih poslova u Bosni i Hercegovini“. Tako je u BiH ukinuta vjerska, vakufska i prosvjetna samouprava muslimana.

shs

Zakon je odredio da će sjedište reisu-l-uleme biti u Beogradu. Reis Čaušević se pismom od 11. aprila 1930. time protivio. Kraljevim ukazom od 6. juna 1930., na prijedlog ministra pravde, reisu-l-ulema Čaušević je poslat u penziju.

Već 12. juna 1930. kraljevim je ukazom za novog reisul-ulemu sa sjedištem u Beogradu imenovan tuzlanski i banjalučki muftija Ibrahim-ef. Maglajlić. Svečano je ustoličen u Bajrakli džamiji u Beogradu 31. oktobra 1930. uz prisustvo kralja, članova vlade, diplomatskog kora i mnogobrojnih delegacija iz zemlje, čime je sjedište reis-ul-uleme premješteno iz Sarajeva u Beograd.

Tadic_Zilkic

Nova situacija za IZ nastupila je raspadom šestojanuarskog režima na tzv. petomajskim izborima i ulaskom dr.Mehmeda Spahe, 24. juna 1935., u prvu vladu dr. Milana Stojadinovića, u kojoj je Spaho dobio resor ministarstva saobraćaja.

Kao jedan od uvjeta za ulazak Jugoslovenske muslimanske organizacije u vladu, Spaho je tražio, vraćanje sjedišta reisu-l-uleme u Sarajevo i uklanjanje vlastitih političkih protivnika iz vjerske i vakufske organizacije.

Mehmed Spaho je umro 1939. godine u Beogradu pod nerazjašnjenim okolnostima. Pretpostavlja se da je otrovan, da bi se uklonio kao moguća prepreka Cvetković-Maček sporazumu.

Novi ustav IZ donesen je 24. oktobra 1936., nakon čega je za prvog naiba Vjerskog starješinstva sa sjedištem u Beogradu postavljen profesor Salih Safvet Bašić. Kako u to vrijeme više nije postojao ni hilafet ni istanbulski Mešihat, to je Maglajlić u menšuru dodijelio poseban savjet za menšuru. Od tada se ustalila praksa da menšuru dodjeljuje poseban savjet ili odbor za menšuru. Kraljevski namjesnici su ukazom od 26. aprila 1938. imenovali Fehima ef. Spahu za reisu-l-ulemu Kraljevine Jugoslavije.

Dužnost reisa Spaho je primio 6. maja od prvog naiba Saliha ef. Bašića, a svečano ustoličenje i predaja menšure obavljeni su u Carevoj džamiji u Sarajevu 9. juna 1938. godine.

Predaja menšure poslije velikih ljudskih patnji i stradanja tokom Drugog svjetskog rata, pristupilo se izradi i donošenju novog ustava IZ koji je usvojen na zasjedanju Vrhovnog vakufskog sabora u Sarajevu 26. avgusta 1947. Na temelju ovog ustava izabran je 12. septembra 1947. prvi poslijeratni reisu-l-ulema Ibrahim ef. Fejić.  (idoconline)

Comments are closed.